Đừng vội chê trách đây là kiểu trang phục nhàm chán nhé. Với gam màu sáng hay tối thì chất liệu vải trơn cũng đều đem lại sự tao nhã và sang trọng cho người mặc. Bên cạnh đó, vải trơn sẽ giúp phô diễn đường cong cơ thể mượt mà hơn và các phụ kiện trang sức đi kèm như vòng cổ, hoa tai, lắc tay sẽ trông thật nổi bật trên kiểu áo giản đơn này.
Với gam màu sáng hay tối thì chất liệu vải trơn cũng đều đem lại sự tao nhã và sang trọng cho người mặc.
Áo dài vải gấm
Không chỉ những phụ nữ lớn tuổi yêu thích chất liệu này mà cả những bạn trẻ ngày nay cũng rất ưa chuộng chất liệu gấm. Vải gấm có độ cứng và bóng nổi ở chi tiết hoa văn, trong khi nền vải chìm giúp chiếc áo dài vừa thẳng dáng áo đẹp hơn, lại vừa sinh động, độc đáo. Bậc vua chúa triều đình Việt Nam rất chuộng kiểu áo dài may từ các loại gấm này bởi chúng giúp thể hiện sự sang trọng và quý phái cho người mặc.
Bậc vua chúa triều đình Việt Nam rất chuộng kiểu áo dài may từ các loại gấm này bởi chúng giúp thể hiện sự sang trọng và quý phái cho người mặc.
Áo dài họa tiết tranh vẽ trừu tượng
Kiểu áo dài được trang trí bằng hình tranh vẽ trừu tượng rất được các bạn trẻ năng động, cá tính yêu thích. Bên cạnh đó, đây cũng là kiểu họa tiết rất phù hợp cho những em bé nhỏ, sự đáng yêu của những con đường nhà, cành hoa, ông mặt trời sẽ giúp các mẹ thoải mái diện trang phục áo dài cho bé mà không lo các mẫu hoa văn truyền thống khiến bé như già đi.
Kiểu áo dài được trang trí bằng hình tranh vẽ trừu tượng rất được các bạn trẻ năng động, cá tính yêu thích.
Áo dài thêu hoa
Cũng giống như áo dài, ngành thêu đã đi theo người phụ nữ Việt Nam suốt từ những năm phong kiến đến tận ngày nay. Khi kết hợp lên áo dài, đường thêu sẽ càng tăng thêm phần thướt tha uyển chuyển cho váy áo. Tùy theo yêu cầu và phong cách của người mặc mà họa tiết hoa thêu trên áo sẽ khác nhau. Thông thường để tránh bị rối mắt thì những người thợ may thường chỉ thêu hoa ở những điểm nhấn trên áo như: cổ áo, cổ tay, vòng eo,...
Thông thường để tránh bị rối mắt thì những người thợ may thường chỉ thêu hoa ở những điểm nhấn trên áo như: cổ áo, cổ tay, vòng eo,…
Áo dài ren
Ren là một loại chất liệu được ra đời từ rất sớm trong nền thời trang tại các quốc gia phương Tây. Thế nhưng khi kết hợp với chiếc áo dài truyền thống thì ren lại khiến chúng trở nên trẻ trung và duyên dáng đến lạ thường. Đó cũng là một trong những lý do mà ngày nay trong các đám cưới, đội ngũ bưng quả thường lựa chọn trang phục áo dài ren thay cho vải phi bóng truyền thống bởi sự năng động và trẻ trung của loại chất liệu độc đáo này.
Ren là một loại chất liệu được ra đời từ rất sớm trong nền thời trang tại các quốc gia phương Tây. Thế nhưng khi kết hợp với chiếc áo dài truyền thống thì ren lại khiến chúng trở nên trẻ trung và duyên dáng đến lạ thường.
Áo dài voan nhiều tà
Nếu bạn yêu thích sự sang quyến rũ và kiêu sa thì chiếc áo dài voan nhiều tà sẽ là một trong những sự lựa chọn tuyệt vời nhất dành cho bạn. Với bộ trang phục này, bạn sẽ có được một bộ ảnh lung linh khi những tà áo nhẹ nhàng tung bay trong gió. Đây cũng là kiểu áo dài rất yêu thích tại các sàn diễn thời trang và quốc tế khi thể hiện về đề tài quốc phục Việt Nam.
Đây cũng là kiểu áo dài rất yêu thích tại các sàn diễn thời trang và quốc tế khi thể hiện về đề tài quốc phục Việt Nam.
Áo dài cách tân tà ngắn
Những năm trở lại đây, khi ra phố vào dịp Tết các bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh của các bạn trẻ náo nức trong chiếc áo dài cách tân năng động. Đây là một dạng biến thể độc đáo và mới lạ của áo dài truyền thống Việt Nam nhưng vẫn giữ được phần nào sự tha thướt dịu dàng của người phụ nữ xưa cũ. Không chỉ các bạn gái mà những nam thanh niên cũng rất ủng hộ và yêu thích kiểu trang phục độc đáo này.
Những năm trở lại đây, khi ra phố vào dịp Tết các bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh của các bạn trẻ náo nức trong chiếc áo dài cách tân năng động.
Áo dài màu ombre
Cũng giống như kiểu áo dài vải trơn truyền thống nhưng sắc màu ombre sẽ khiến tà áo dài của các cô gái trở nên sống động và mượt mà hơn. Với gam màu chuyển từ đậm sang nhạt, người thiếu nữ sẽ tựa như những cánh hoa ngọt ngào khoe sắc thắm giữa sắc xuân đang tràn về trên phố, đẹp đằm thắm và dịu dàng đến ngây ngất lòng người. Các mỹ nhân của giới showbiz Việt cũng đã từng một thời mê mẩn với kiểu áo dài này đó nha.
Với gam màu chuyển từ đậm sang nhạt, người thiếu nữ sẽ tựa như những cánh hoa ngọt ngào khoe sắc thắm giữa sắc xuân đang tràn về trên phố, đẹp đằm thắm và dịu dàng đến ngây ngất lòng người.
Áo dài đính đá
Đối với những phụ nữ yêu thích sự sang trọng và quyền quý thì chiếc áo dài đính đá sẽ giúp họ tôn lên được đẳng cấp của mình. Những kiểu đá khác nhau về kiểu dáng và màu sắc sẽ đem lại những phong thái khác nhau cho bộ trang phục. Những loại đá có màu sắc trang nhã như hạt bẹt, ngọc trai sẽ giúp tạo nên sự tinh khôi, hoài cổ cho chiếc áo. Trong khi đó những viên đá pha lê trong suốt đầy màu sắc sẽ giúp tà áo lộng lẫy như một bộ vũ khúc của loài phượng hoàng uy nghiêm. Người đẹp Vbiz Hồ Ngọc Hà chính là fan ruột của kiểu áo dài giản đơn nhưng quý phái này.
Đối với những phụ nữ yêu thích sự sang trọng và quyền quý thì chiếc áo dài đính đá sẽ giúp họ tôn lên được đẳng cấp của mình.
Áo dài long phụng
Những cô nàng yêu thích sự hoài cổ chắc chắn sẽ lựa chọn ngay kiểu áo dài này cho bộ ảnh đầu năm mới của mình. Họa tiết long phụng ngày nay đã được cách điệu cho trang nhã và có phần đằm thắm hơn để phù hợp với thời đại. Những chiếc áo dài long phụng để có thể lên hình đẹp cần được may bằng chất liệu gấm dày, như vậy chiếc áo mới phẳng và đứng nếp, thể hiện rõ nét hơn những họa tiết cầu kỳ trên trang phục.Nếu đã quá nhàm chán với những mẫu áo váy quen thuộc thì áo dài long phụng sẽ là một gợi ý tuyệt vời cho bạn vào mùa xuân năm nay đấy.
Những cô nàng yêu thích sự hoài cổ chắc chắn sẽ lựa chọn ngay kiểu áo dài này cho bộ ảnh đầu năm mới của mình. Họa tiết long phụng ngày nay đã được cách điệu cho trang nhã và có phần đằm thắm hơn để phù hợp với thời đại.
A) Trang phục hoàng đế Nhà Trần tiếp nối nhà Lý một cách hòa bình nên các di sản và giá trị thời Lý vẫn được học theo cũng như vẫn có sự học hỏi từ nhà Tống bên Trung Quốc 1) Lễ phục
Lễ phục thời Trần của hoàng đế vẫn là Cổn Miện. Quy chế về căn bản vẫn như thời Lý. Lê Tắc trong "An Nam chí lược" cho biết vua Trần có 4 loại mũ là : Mũ Miện, Mũ Thông Thiên, mũ Phù dung và mũ phốc đầu
Đã có mũ Miện thì chắc chắn đi với nó là áo Cổn Vậy phần lễ phục chỉ xin nói tới đây thôi
2) Triều phục
Theo ghi nhận của Lê Tắc trong "An Nam chí lược" thì vua Trần có bộ triều phục Quyển Vân, đội mũ Quyển Vân (Quyển Vân quan - 卷雲冠) Tên gọi thực tế của mũ Quyển Vân là mũ Thông thiên ( Thông thiên quan - 通天冠) nhưng do dáng mũ uốn cong như mây cuốn nên tục gọi là Quyển vân
Ngô Tự Mục thời Tống cho biết : " Mũ Thông thiên của vua Tống đều dùng hạt Bắc châu uốn kết lại, còn gọi là mũ Quyển Vân" Mạnh Nguyên Lão thời Tống cũng mô tả: " Hoàng đế đội mũ Thông Thiên, còn gọi là mũ Quyển Vân, mặc áo bào đỏ, cầm ngọc khuê"
Minh họa Mũ Quyển Vân trong "Tam tài đồ hội"
Tranh vẽ Tống Tuyên Tổ Triệu Hoàng Ân đội mũ Quyển Vân
Theo quy chế nhà Tống bộ triều phục Quyển Vân này vua mặc trong các dịp : cày ruộng Tịch Điền, ngày triều hội mùng 1 và Tết Nguyên Đán, khi tế tự, trai giới Kết cấu của bộ triều phục này gồm mũ Quyển Vân kết hợp với Giáng sa bào màu đỏ may bằng the đỏ, phương tâm khúc lĩnh bằng lụa trắng, đại đới, tế tất và thường đỏ
Hiện vật mũ Quyển Vân nhà Minh
Tranh vẽ Triều Tiên Cao Tông mặc triều phục Quyển Vân
Tống Cao Tông mặc triều phục Quyển vân trong phim Tinh trung Nhạc Phi 2013
Đáng tiếc miêu tả cụ thể Triều phục của vua Trần không có nên chỉ có thể ghi thông tin như trên để tham khảo thôi
3) Thường phục của vua Trần
Như mình đã dẫn ở trên theo Lê Tắc trong "An Nam chí lược" cho biết vua Trần mặc thường phục mũ Phù dung vào các buổi thường triều Mũ Phù Dung ( Phù Dung Quan - 芙蓉冠 ) là một loại mũ ảnh hưởng bởi tư tưởng của Đạo giáo, như chúng ta biết vào đời Trần triều đình theo hướng tam giáo đồng nguyên chứ không độc tôn Nho giáo, bên cạnh Phật giáo thì Đạo giáo cũng được yêu thích.
Mũ Phù Dung là loại mũ có dáng như đóa hoa mẫu đơn (Phù Dung) hoặc hoa sen
Minh họa mũ Phù Dung trong "Tam tài đồ hội "
Hiện vật mũ Phù Dung đời Minh tại bảo tàng Nam Kinh
Các vua quan nhà Trần rất nhiều lần mặc trang phục ảnh hưởng từ Đạo giáo Ví dụ trong "Đại Việt sử ký toàn thư" từng ghi nhận việc vua Trần Nhân Tông mặc quần áo của đạo sĩ tiếp sứ nhà Nguyên Trần Cương Trung, mà Trần Cương Trung phải ken rằng "Thanh thoát tựa như thần tiên, đến khi về nước vẫn cứ nói mãi về phong thái của vua", hoặc Trần Nhật Duật mặc áo xưởng hạc, đội mũ đạo sĩ làm phép trấn cho Trần Minh Tông khỏi ốm...
Minh họa Thái Thượng Lão Quân đội mũ Phù Dung
Vua Trần Anh Tông trong tranh vẽ Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn đồ mọi người có thể thấy Anh Tông đang đội mũ Phù Dung
Ngoài ra dựa theo Ghi chép của Lê Tắc trong "An Nam chí lược" : "Thường phục coi màu trắng là cao quý, người trong nước mặc màu trắng bị coi là tiếm chế, riêng phụ nữ không cấm"
Cộng với hình ảnh thực tế từ bộ tranh "Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn đồ" trên thì có thể kết luận thường phục của vua Trần là đầu đội mũ Phù Dung mặc áo bào như kiểu nhà Tống tức là dạng áo bào trơn hoặc có hoa văn chìm, cổ tròn, có 2 vạt áo, màu trắng
Đây là sự kết hợp rất riêng biệt thể hiện nét đặc sắc của nhà Trần vì vua Tống không bao giờ mặc áo bào trắng với mũ Phù Dung cả
Minh họa chân dung Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận mặc áo bào trắng cổ tròn 2 vạt giống vua Trần trừ việc đội mũ thì khác
(Bức Trúc lâm đại sĩ xuất sơn đồ mà mình đưa ra là bức tranh vẽ lại cảnh Thái Thượng Hoàng Trần Nhân Tông lúc này đã đi tu xuống núi và được vua con là Trần Anh Tông đón, đây là tư liệu cực quý của nước ta rất đáng để mọi người tìm hiểu và có thể cũng là bức cổ họa hiếm hoi của nước ta còn tới nay Cụ thể hơn thì đây là link wiki http://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%C3%B...C4%91%E1%BB%93)
4) Tiện phục
Về tiện phục của vua Trần sứ thần Nhà Nguyên Trần Cương Trung cho biết vua "búi tóc của vua bọc lại bằng lụa trắng, trông xa như luân cân của đạo sĩ"
Lê Tắc trong "An Nam chí lược" cho biết thêm: " Vua ngày thường đội mũ Đường cân" Đường cân (唐巾) chính là cách gọi khác của mũ Phốc Đầu nhưng không phải dạng Phốc đầu cứng dáng vuông mà là dạng phốc đầu mềm với 2 cánh chuồn buông thõng xuống giống chữ Bát 八 (Cái này mình đã nói rõ trong phần thường phục của quan lại nhà Lý xin đọc lại để rõ) Dạng phốc đầu mềm (thực chất là khăn vấn đầu) với 2 dải buông xuống hình chữ Bát này cực kỳ phổ biến vào đời Đường nên có tục gọi là Đường cân (Khăn thời Đường) tuy vậy nó còn được dùng tới tận giữa thời Tống và biến thể của nó thì còn tới tận thời Minh
Đường Cân trong "Tam tài đồ hội"
Đường Cân trong họa phẩm nổi tiếng thời Ngũ Đại Thập Quốc " Hàn Hi Tái dạ yến đồ" của họa sĩ Cố Hoành Trung
Đường Cân trong bức họa " Thính cầm đồ" của hoàng đế Tống Huy Tông
Theo quy chế thời Đường thì chỉ có vua mới được đội Đường Cân (Phốc đầu mềm) có cánh cứng, người khác phải đội mũ mềm tuy nhiên rất lạ là trong họa phẩm còn sót lại của thời Đường thì hầu hết các quan lại lẫn người thường đều dùng cả đường Cân dạng khăn vấn lẫn dạng cứng, có lẽ quy định đó không có hiệu lực mấy hoặc sau bị phế bỏ
Quay lại với vua Trần thì hẳn Đường cân của vua Trần cũng vẫn là loại cánh cứng như thời Đường - Tống
Ngoài ra "Đại Việt sử ký toàn thư" còn viết rằng khi đi dự tiệc tiếp sứ vua Trần Minh Tông : "mặc giao lĩnh màu vàng bằng là, đội mũ, thắt dây thao"
Sứ Nguyên khi ra về có làm bài thơ tiễn biệt trong đó có câu tả vua Minh Tông dịch ra là :" ung dung trong bộ áo mũ với dải ngọc bội cổ và dải thân" Thân ở đây là đại đới tức là thắt lưng lụa Tổng kết lại tiện phục của vua Trần sẽ là đầu đội Đường Cân, áo mặc giao lĩnh dài 2 vạt, hông thắt dây thao và đại đới (đai lưng bằng lụa), dưới vẫn quấn thường
Dây thao là dây phụ kiện được tết bằng tơ loại tốt đeo cùng với đai lưng để làm đẹp, đại loại trông nó sẽ như dưới đây
Phục dựng lại tiện phục của vua Trần trong sách "Ngàn Năm áo mũ" áo Giao lĩnh vàng + Đường cân, thao và đại đới
Triều phục Triều phục của quan lại đời trần vẫn duy trì quy chế mũ Lương Quan đi với Chu y, Chu thường như nhà Lý Xin 0 bàn thêm cái này
Thường phục
Thường phục của quan lại nhà Trần có 2 lần sửa đổi lớn vào năm 1254 và 1300
Vào khoảng năm 1254 dưới thời Trần Thái Tông là hoàng đế đầu triều nhà Trần đã định ra chế độ thường phục cho các quan vẫn theo lối cũ của nhà Lý tức là mặc bào phục trơn, đội phốc đầu cánh chuồn dài
Tới năm 1300 đời Trần Anh Tông lại đỏi quy chế cho các quan theo Đại Việt sử ký toàn thư là :" chế ra kiểu áo mũ mới cho quan võ đội, quan văn đội mũ Đinh Tự màu đen và Tụng quan đội mũ toàn hoa màu xanh như quy chế cũ" Tuy vậy chỉ 3 tháng sau vào tháng 1 - 1301 triều đình lại định ra quy chế mới theo đó các quan văn lẫn võ đều đông loạt đội mũ Đinh Tự chữ không chỉ có quan văn nữa Tới tháng 10 - 1301 lại có quy định kiểu mũ mới cho Vương, hầu, "ai tóc dài thì đội mũ Triều Thiên, ai tóc ngắn thì đội Bao Cân" Tới năm 1374, Trần Duệ Tông lại lệnh tụng quan thay vì đội mũ Toàn Hoa chuyển sang thay bằng mũ Bồn Hoa
Như vậy thường phục của quan lại nhà Trần có 6 dạng: Phốc đầu, Triều Thiên, Bao Cân, Đinh tự, Toàn Hoa, Bồn Hoa
Phốc Đầu Quy chế Phốc Đầu của nhà Trần căn bản vẫn như thời Lý cũng như các dạng phụ kiện Cũng xin ghi nhận một đặc điểm riêng biệt ở nước ta là các quan cũng giống như dân thích đi chân đất Sứ thần Trần Cương Trung nhà Nguyên miêu tả : "Dân đều đi chân đất, thi thoảng có người đi giày da, đến điện liền cởi bỏ. Những khi ra ngoại ô tiếp đón (sứ giả), trăm người mặc áo bào, cầm hốt, đều chỉ đi đất mà thôi" Tục đi chân đất khi vào triều này còn kéo dài tới tận thời Lê Trung Hưng - Trịnh (Sẽ nói ở phần sau) Như vậy có thể thấy quan chức thời trần khi lên chính điện thường đi chân đất Xin minh họa bằng bức tranh dưới lấy ở "Đại Việt Cổ Phong"
Triều Thiên (朝天巾 - Triều thiên cân), Bao cân (包巾)
Triều Thiên Mũ Triều thiên là dạng mũ có 2 tầng giống như mũ Phốc Đầu chỉ có điều 2 cánh chuồn của nó thay vì nằm ngang thuôn dài thì nó uốn cong vểnh lên trên nên có tên gọi là Triều thiên ( Bái trời)
Mũ triều thiên trong họa phẩm đời Đường "Dương Quý Phi thượng mã đồ"
Mũ triều thiên trong họa phẩm "Hán Cung xuân hiểu" của họa sĩ Cừu Anh đời Minh, thực tế thời Hán chưa có mũ triều thiên đây chỉ là sự hư cấu của tác giả (Mũ này có từ thời Đường)
Minh họa mũ Triều thiên trong Trung Quốc phục trang sử
Bao Cân Mũ Bao cân theo miêu tả là loại mũ thấp ngắn chỉ có 1 tầng, vương hầu người nào tóc ngắn thì đội Bao cân, tóc dài đội Triều thiên
Tượng quan hầu tại lăng vua Trần Hiến Tông đội Bao Cân
Phục dựng lại hình tượng quan hầu trong phim tài liệu "Đi tìm trang phục Việt" tuy nhiên bản vẽ phục dựng này sai vì thiết kế cổ áo thành cổ đứng có cài cúc, trong khi áo quan hầu thời Trần thực tế là áo cổ tròn, mặc giao lĩnh ngắn bên trong, cái cổ áo giao lĩnh lộ ra ngoài cổ áo tròn.
Bản vẽ phục dựng chuẩn hơn
Bản phục dựng với người mẫu và trang phục thật thì mới đúng khi chuyển sang cổ tròn giao lĩnh vạt chéo mặc trong
Đinh Tự (Đinh Tự cân - 丁字巾)
Đinh tự cân dịch ra là khăn chữ Đinh 丁, tuy nhiên trong ngữ cảnh loại mũ chữ Đinh này khăn và mũ thực chất là một
Kiểu mũ chữ Đinh này còn được dùng tới tận thời Lê - Trịnh dùng cho quan võ cấp thấp, nha lại, binh sĩ, tạp vụ, quan hầu... đội là loại mũ cực kỳ phổ biến thời đó.
Hình dáng mũ đúng như tên gọi phỏng theo kiểu chữ Đinh được xoay ngang Đại để hình dáng như sứ Thần nhà Nguyên Trần Cương Trung miêu tả:" Sắc mũ màu xanh thẫm làm bằng lụa quết sơn,quây quanh trán bằng một sợi sắt, phần trước cáo một thước, uốn cong ra sau gáy, dùng dải đai thắt ngược lại ra sau, chóp mũ có móc sắt, người có chức quyền gia thêm vải vào móc "
Tác giả Phạm Đình Hồ sống vào cuối thế kỷ 17 trong "Vũ Trung tùy bút" có cách định nghĩa mũ chữ Đinh như sau:"Đinh Tiên Hoàng thoạt tiên chế ra mũ Tứ Phương Bình Đính, kiểu dáng mũ vuông đỉnh bằng, làm bằng da, ấy là quân trang (...) Đời sau lại biến dáng vuông thành dáng tròn, bẻ dáng thẳng thành dáng cong, làm mũ thông dụng khi chầu hầu, gọi là mũ Đinh Tự".
Cách giải thích trên chỉ là các giải thích nôm na để người đọc "Vũ Trung tùy bút" có thể hình dung được các nét cơ bản chứ thực tế không hẳn đã như vậy, tuy nhiên đúng là nó đã giúp người đọc dễ hình dung dáng mũ Đinh tự hơn thật
Chữ Đinh xoay ngang
Tượng quan hầu tại đền Sĩ Nhiếp ( Bắc ninh) đội mũ Đinh tự, mũ Đinh Tự thời Trần còn có thêm dải vải phủ sau gáy nữa (Vì mô phỏng hình dáng chữ Đinh) tới thế kỷ 17-18 thì ít còn thấy chi tiết này trên mũ
Tượng chùa Dâu đội mũ Đinh Tự
Mũ Đinh Tự trong lễ hội Đền Đô ở Bắc Ninh
Mũ Đinh tự trong điều khắc gỗ ở Cầu Hiền, đình Hoành Sơn, Nghệ An, thế kỷ 18
Toàn Hoa ( Toàn hoa cân - 攅化巾), Bồn hoa (Bồn hoa cân - 盆化巾)
Toàn hoa cũng như Bồn hoa là loại mũ sáng tạo riêng của nhà Trần, rất tiếc tới nay do dữ liệu hạn chế ta hoàn toàn không đủ chứng cớ để khẳng định hình dáng của 2 loại mũ này
Trong" Đại Việt sử ký toàn thư "có ghi chép Toàn hoa:" Có 2 kim hoàn đính 2 bên" An Nam chí lược lại mô tả:" Loại mũ thượng phẩm đội khi thường triều dùng vải nhưng màu tía pha biếc làm thành sáu tua, đính vào đai ngang sau mũ, (...)hoàn làm bằng vàng thượng phẩm và đồi mồi là khác nhau" Cân hoàn là một dạng trang sức phụ kiện bắt nguồn từ thời Tống dùng để đính vào khăn hay mũ có dạng vòng tròn bằng chất liệu quý như vàng, bạc, ngà...
Cân hoàn thời Tống tìm được tại Giang Tây - Trung Quốc và Cân hoàn trong tranh Hóa lang đồ thời Tống, hình từ sách Ngàn năm áo mũ
Cân Hoàn trên khăn dưới thời Choson - Triều Tiên
Cân Hoàn kết hợp với mũ Phốc Đầu + Quan phục (mặc trong phim bởi nam diễn viên Hàn Quốc Lee Soon Jae)
Kiểu dáng cụ thể của mũ Toàn hoa, Bồn hoa không được nói tới ngoại trừ chi tiết duy nhất là 2 loại mũ này được đính cân hoàn Tuy nhiên tên gọi là Toàn Hoa, Bồn Hoa thì theo lẽ thường phải gắn với việc so nhiều trang sức dạng hoa lá trên đó
Trong tranh Trúc lâm đại sĩ xuất sơn đồ các tụng quan, quan hầu đời Trần đội một loại mũ có dáng mũ gần như hình lục lăng, có 2 cánh mũ gấp về trước hoặc sau, vuông ngắn như 2 hình dưới đây
Ngoài ra còn có 1 loại mũ như hình dưới mà các quan hầu, thị vệ đội là loại mũ có hoa văn lục lăng sau gáy giống An am chí lược mô tả
Tác giả Trần Quang Đức trong "Ngàn năm áo mũ" đặt ra 2 giả thuyết: 1) Loại mũ trong bức tranh chính là Toàn Hoa, Bồn Hoa nhưng họa sĩ chỉ vẽ giản lược lấy đặc điểm nổi bật, không vẽ trang sức hoa lá hoặc cái tên gọi Toàn Hoa, Bồn Hoa chỉ là tên gọi không liên quan tới hình dạng mũ (Giả thuyết này mình tin) 2) Loại mũ trong tranh 0 phải Toàn Hoa, Bồn Hoa nhưng vẫn là một loại mũ thường phục chưa rõ tên của các quan cấp nhỏ đời Trần
Lễ phục
Theo ghi chép trong "An Nam chí lược" của Lê Tắc về phần trang phục của bá quan nhà Trần có ghi chép: " Mũ của tước vương ba bậc, mũ của tước hầu hai bậc, mũ của tước minh tự một bậc, tên là mũ Củng Thần, phía trên đính hình ong bướm bằng vàng, to nhỏ dày thưa khác biệt,. Thân vương mặc áo bào tía dát vàng, tước hầu và tước minh tự mặc áo bào thêu hình phượng cá, từ Đại liêu ban trở xuống mặc Cổn Miện tùy theo cấp bậc. Ban văn đeo thêm Kim Ngư đại. Viên ngoại lang, lang tướng đội mũ Miện có các viền vàng bạc đan xen; từ lệnh thư xá tới hiệu thư lang thượng chế thị cấm đều đội mũ Miện bạc (...) nội quan Thái , thượng phẩm đội mũ Dương Đường, đính hình ong bướm bằng vàng, dày thưa khác biệt. Về trang phục, trung phẩm màu sắc áo mũ giảm xuống một chút, hạ phẩm đội mũ Dương đường không trang sức, áo bào tía, đều chắp tay lạy, không có hốt"
Qua ghi chép trên cho thấy lễ phục của các quan nhà Trần có 3 loại tương ứng với 3 cấp quan chức - Trang phục Củng Thần dành cho tước vương, hầu, minh tự (Quan chức cao cấp và rất cao) - Trang phục Cổn Miện dành cho các đại liêu ban xuống tới hiệu thư lang thượng chế thị cấm ( Quan chức cấp trung) - Trang phục Dương Đường cho các quan trong ngạch Tụng quan (Nội quan - tức thái giám và các quan giúp việc loại nhỏ ít dính tới công việc hành chính) (Cấp thấp)
Mũ Củng Thần (Củng Thần quan - 拱宸冠 )
Mũ Củng Thần là một sáng tạo rất thú vị của nhà Trần cũng như triều Lý trước đó (Xem phần lễ phục của quan chức nhà Lý để biết)
Bản thân mình khi tìm kiếm hình về loại mũ này thì không thấy có ở nhà Tống hay Đường, sau này mới hay Củng Thần là biến thể của mũ Lương Quan (Xem phần triều phục nhà Lý để biết thêm) Tuy nhiên thay vì dùng các viền vàng thì nhà Lý - Trần lại biến thành các bậc trên mũ, sau đó lại dùng các hoa văn ong bướm mạ vàng trên mũ để phân biệt phẩm trật các quan
Hình phục dựng mũ Củng Thần trong sách "Ngàn Năm áo mũ"
Mình tự vẽ lại Củng Thần (Xin lỗi hơi xấu với nhạt màu)
Ngoài ra trong bia chùa Thiệu Long dựng năm 1226, có đoạn miêu tả Đỗ Năng Thế là Tiết cấp nhập nội thái Tử :" Sắc trên mũ có vầng trăng côi tròn trịa, khoác lên mệnh phục ( Lễ phục) có chim phượng xoay tròn rực rỡ" Như vậy trên mũ Củng Thần còn có thêm cả một trang sức dạng tròn ở trán mũ (Có thể là ngọc hay bạc), trên áo lễ phục có hoa văn Phượng ổ (Phượng cuốn)
Một mảnh hoa văn Phượng ổ thời Lý khai quật tại hoàng thành Thăng Long
Theo "An Nam chí lược" quy chế lễ phục dành cho Vương, Hầu, minh tự thời Trần bao gồm
Tước Vương đội mũ Củng Thần có 3 bậc mặc áo tía dát vàng (Tiêu kim tử phục) Tước Hầu đội mũ Củng Thần 2 bậc thêu hình Phượng cá (Phượng ngư tử phục) Tước Minh tự đội mũ Củng Thần 1 cũng mặc áo thêu hình Phượng cá (Phượng ngư tử phục)
Hoa văn Phượng ổ mình dẫn ở trên nằm trong bộ Phượng ngư tử phục (Được thêu hoa văn chim Phượng và Cá)
Cổn Miện
Cổn miện theo quy chế thời Trần là lễ phục cho các quan cấp Trung, chắc chắn Cổn Miện của họ không thể giống Cổn Miện Hoàng Đế được Xin không nói thêm về việc này
Hình trong "Tam tài đồ hội" về lễ phục dành cho quan lại, như mọi người thấy nhân vật này đội mũ miện chỉ có 3 dây thao, áo Cổn gần như 0 có hoa văn
Dương Đường (Dương Đường quan - 楊棠冠)
Mũ Dương Đường cũng là một sáng tạo khác của nhà Trần Tuy nhiên hiện vật cũng như tranh vẽ tới nay không còn đủ để phục dựng lại hình ảnh của mũ Dương Đường nữa chỉ có thể dựa vào các tư liệu mà đưa ra miêu tả phần nào "An Nam chí lược" cho biết mũ Dương Đường :" đính hình ong bướm bằng vàng, dày thưa khác biệt. Về trang phục, trung phẩm màu sắc áo mũ giảm xuống một chút, hạ phẩm đội mũ Dương Đường không trang sức, áo bào tía, đều chắp tay lạy, không có hốt"
Bia chùa Diên Khánh Báo Ân làm năm 1333 ghi nhận :" Thượng Liễn Tam hỏa chính chưởng phụng ngự Trung phẩm đội mũ Dương Đường"
Dương Đường cũng còn được định nghĩa là một loại hoa văn "Đại Việt sử ký toàn thư" :" Năm 1401, nhà Hồ quy định (...) nô lệ của các quan trổ hình quả cầu lửa, nô lệ của công chúa trổ hình Dương Đường" Năm 1449 Lê Hiến Tống quy định, "các tước công, hầu, bá, phò mã và quan văn võ tam phẩm trở lên được mặc Công phục và mũ Phốc Đầu (...) không được dùng trang sức Dương Đường" Năm 1661 đời Lê Thần Tôn quy định mũ Dương Đường là Triều phục của hoàng tử, vương tử được phong tước quốc công
Phan Huy Chú trong "Lịch Triều hiến chương loại chí " có viết về mũ Dương Đường là : " Kiểu dáng như mũ Phốc Đầu, duy phía sau cao hơn, hai cánh chuồn nạm vàng"
Tổng kết lại tác giả cuốn "Ngàn Năm áo mũ" đặt giả thuyết mũ Dương Đường nhà Trần có dáng tương tự như mũ Phốc Đầu tuy nhiên có phần hậu sơn phần sau của mũ nhô cao, có 2 cánh chuồn nạm vàng hoặc trang sức quý, được trang trí trên đó hoa văn Dương Đường và ong bướm
